हिडिम्बा देवीमन्दिरम्, मनाली

हिडिम्बा देवीमन्दिरम्, मनाली
हिडिम्बा देवी मंदिरम् स्थानीयभाषायां डूंगरी मंदिरमिति नाम्ना ज्ञायते। एतत् एकं हिंदू मंदिरमस्ति, यत् उत्तरभारते हिमाचलप्रदेशराज्यस्य पर्यटननगर्यां मनाल्याम् अवस्थितमस्ति। महाभारते उल्लिखितं भीमपत्न्याः हिडिम्बीदेव्यै समर्पितं प्राचीनं गुहामन्दिरम् अस्ति । मन्दिरं परितः हिमालयस्य पादे ढुंग्री वनविहार इति देवदारवनम् अस्ति । अभयारण्यः भूमौ निष्क्रान्तायां विशालशिलायां निर्मितः अस्ति या देवतायाः प्रतिबिम्बरूपेण पूज्यते स्म । एषा संरचना महाराजबहादुरसिंहेन १५५३ तमे वर्षे निर्मिता । हिडिम्बादेवीमन्दिरस्य निर्माणं महाराजाबहादुरसिंहेन १५५३ ई. कारितम्। मन्दिरं गुहां परितः निर्मितम् अस्ति यत्र देवी हिडिम्बा ध्यानं कृतवती । हिडिम्बी तत्र स्वभ्रात्रा हिडिम्बेन सह निवसति स्म इति मन्यते, तेषां मातापितृणां विषये बहु न ज्ञायते । राक्षसकुटुम्बे जन्म प्राप्य हिडिम्बा अतीवशूरा निर्भया चासीत् यया स्वभ्रातरं हिडिम्बं पराजयं कर्तुं समर्थेन जनेन सह विवाहं कर्तुं प्रतिज्ञा कृता आसीत्। पाण्डवानां निर्वासनकालेमनलीगमने पञ्चसु पाण्डवेषु अन्यतमः भीमः हिडिम्बं पराजितवान् । तदनन्तरं हिडिम्बा भीमेन विवाहं कृत्वा पुत्रं घटोत्कचं जनयतीति श्रूयते ।