हिमाचलीय संस्कृतौ पञ्जी परम्परा अर्थात् सर्पपूजनम्

हिमाचलीय संस्कृतौ पञ्जी परम्परा अर्थात् सर्पपूजनम्
हिन्दुसंस्कृतौ पशुभिः, पक्षिभिः, वृक्षैः, वनस्पतिभिः च सह आत्मीयसम्बन्धं स्थापयितुं प्रयत्नः कृतः अस्ति । अत्र गौः पूज्यते। अनेकाः भगिन्यः कोकिला-व्रतम् आचरन्ति। अयं उपवासः कोकिलदर्शने वा तस्य वाणीं श्रुत्वा एव भोजनं ग्रहीतुं भवति । अस्माकं स्थाने वृषभोत्सवदिने वृषभः पूज्यते। वट-सावित्री इत्यादिषु उपवासेषु वटवृक्षः पूज्यते, परन्तु नागपञ्चमी इत्यादिषु दिनेषु यदा वयं सर्पपूजयामः तदा अस्माकं संस्कृतिविशिष्टता पराकाष्ठां च प्राप्नोति। श्रावणमासस्य पञ्चमी दिनं नागपञ्चमी इति नाम्ना आचर्यते, हिमाचलस्य केषुचित् भागेषु भाद्रपदमासस्य शुक्लपञ्चमीं नागपञ्चमी इति नाम्ना आचरितुं परम्परा अस्ति, स्थानीयभाषायां पञ्जी इति नाम्ना प्रसिद्धा अस्ति। अस्मिन् दिने अङ्गारस्य, इष्टकाचूर्णस्य, पिष्टस्य, घृतस्य, हरिद्रायाः च उपयोगेन गृहाणां प्राङ्गणे पञ्च सर्पाः निर्मीयन्ते, यस्य पूजां कृत्वा खीरदधिनिर्मितं बलई प्रसादरूपेण अर्प्यते। अस्मिन् अवसरे पिष्टपिष्टानि निर्मीयन्ते ।