Shimla News : शिमलायां राज्यस्य प्रथमा ओजोनीकरणपरियोजना
हिमसंस्कृतवार्ता- शिमला।
ओजोनेन जलं शुद्धं कर्तुं प्रौद्योगिक्या सह राज्यस्य प्रथमा पेयजलपरियोजना शिमलानगरे निर्मिता अस्ति। एषा परियोजना जलशक्तिविभागेन न, अपितु शिमलाजलप्रबन्धननिगमेन निर्मिता अस्ति। विश्वबैङ्कद्वारा निर्मीयमाणायां शिमलाप्रचुर-जलापूर्तियोजनायां एतस्या: प्रौद्योगिक्याः उपयोगः भविष्यति। पूर्वं हिमाचले जलशुद्धिः क्लोरीन-इत्यनेन क्रियते स्म। तदनन्तरं पराबैंगनीकिरणैः एतत् कार्यं क्रियते स्म, परन्तु यूरोपे प्रयुक्ता ओजोनीकरणप्रौद्योगिकी प्रथमवारं आगच्छति। क्लोरीनीकरणस्य अपेक्षया ओजोनस्य जीवाणुविषाणुविरुद्धं कीटाणुनाशकक्षमता अधिका भवति। ओजोन जीवाणुः, विषाणुः, आदीन् जीवान् च शीघ्रं मारयति। क्लोरीनीकरणात् अस्य कीटाणुनाशकगुणाः प्रबलतराः सन्ति। ओजोन जले अकार्बनिकं वा कार्बनिकं वा पदार्थं तथा च स्वादस्य गन्धस्य च समस्यां निवारयति। सतलुजनद्याः शिमलानगरं प्रति प्रतिदिनं ६७ मिलियनलीटरक्षमतायुक्तं जलम् आनेतुं प्रचुरजलापूर्तियोजना क्रियते। अस्यां योजनायां प्रायः ५०० कोटिरूप्यकाणि व्यय्यन्ते। २०२५ तमस्य वर्षस्य मई-मासपर्यन्तं योजनां सम्पन्नां कर्तुं लक्ष्यम् अस्ति।
साई-एटरनल-फाउण्डेशन-संयुक्त- उद्यमरूपेण तत् निर्माति। परियोजनायाः संचालनं, परिपालनं च एषा एव संस्था करिष्यति। पूर्वं जलशुद्ध्यर्थं क्लोरीनीकरणस्य व्यवस्था आसीत्, परन्तु अधुना तस्य स्थाने ओजोनीकरणप्रौद्योगिकी कार्यान्विता अस्ति । परियोजनां पश्यन् नगरविकासविभागस्य प्रधानसचिवः देवेशकुमारः एतस्य प्रौद्योगिक्याः उपयोगस्य आदेशं दत्तवान् अस्ति। एतेन परियोजनायाः कुलव्ययः कियत् वर्धते इति मूल्याङ्कनं प्रचलति। एतत् व्ययम् राज्यसर्वकारः वहति। बृहत्तमं कारणं यत् क्लोरीनीकरणेन जले ट्राइहैलोमेथेन अर्थात् THMS इत्यस्य निर्माणं भवति, यत् स्वास्थ्याय हितकरं नास्ति।
एवं कार्यं करिष्यति ओजोनीकरणजलशुद्धिः
ऊर्जायाः उपयोगेन ओजोने आक्सीजनस्य निर्माणं भवति। एषा प्रक्रिया ओजोनजनरेटररूपेण विद्युत्निर्वाहक्षेत्रेण क्रियते। सतलुजतः आगच्छन्तं जलं संजौली-जलभण्डारणं प्रति आनयित्वा तस्य ओजोनीकरणं भविष्यति। एसजीपीएनएल इत्यनेन संजौलीनगरे एककोटिलीटरभारस्य जलभण्डारणं निर्मितम् अस्ति। एतत् जलं ओजोनप्रक्रियाद्वारा गत्वा अधिकं प्रदत्तं भविष्यति। पूर्वं शिमलानगरस्य एसजेपीएनएल अपि संजौली-छोटाशिमलायां अल्ट्रावायलेट अर्थात् पराबैंगनीकिरणैः जलस्य उपचारं कुर्वन् आसीत्। नगरविकासस्य प्रधानसचिव: देवेशकुमार: अवदत् यत् जलस्य क्लोरीनीकरणस्य अनेके दुष्प्रभावाः सन्ति। अस्य चिकित्सापरीक्षा कृता अस्ति। अत एव वयं विश्वबैङ्कपरियोजनायाः अन्तर्गतं शिमलानगरे ओजोनीकरणप्रौद्योगिक्याः उपयोगं कुर्मः। सतलुजतः आगच्छन्तं जलं शतप्रतिशतम् ओजोनेन शुद्धं भविष्यति।